Przykładów buntu przeciw władzy w historii było mnóstwo – wystarczy wspomnieć działania hippisów, liberałów, Czarnych Panter, feministek czy Martina Luthera Kinga. Mało kto jednak wie, jak z propagandą po II wojnie światowej poradziła sobie Japonia. Jej rozwój w latach 60. i 70. XX wieku przebiegał w piorunującym tempie: w 1964 roku odbyły się Letnie Igrzyska Olimpijskie w Tokio, a w 1970 światowa wystawa Expo’70. Redefinicji uległa wtedy cała kultura japońska: hołdująca nowemu językowi sztuki z malarstwem, performansem, fotografią, grafiką i filmem na czele. Otwarcie Japonii na wpływy Zachodu stworzyło sprzyjające warunki do rozwoju sztuki awangardowej – wolnej od treści narzucanych przez zhierarchizowane organizacje i stowarzyszenia.
Wystawa MIĘDZY KOLEKTYWIZMEM A INDYWIDUALIZMEM – AWANGARDA JAPOŃSKA W LATACH 50. I 60. XX WIEKU w warszawskiej Zachęcie to ekspozycja dzieł przedstawicieli awangardy. Po raz pierwszy prezentowane są obrazy tzw. malarzy reportażystów (awangardowych realistów), ukazujących wprost sprzeczności powojennego społeczeństwa japońskiego. Przejawem sieci powiązań nowatorskich prądów artystycznych są dzieła i dokumenty archiwalne grup takich jak Jikken Kōbō, Demokratyczne Stowarzyszenie Artystów, Stowarzyszenie Artystyczne Gutai, Kyūshū ha (Szkoła z Kiusiu) czy kolektyw fotograficzny Vivo. Lata 60. to realizacje starszej generacji oraz twórczość nowego pokolenia, m.in. Neo Dada, Zero Jigen, Hi Red Center, The Play, GUN (Grupa Ultra Niigata), Bikyōtō czy Provoke. Manifestujące się na wiele sposobów dążenia do pogodzenia pozornie przeciwstawnych postaw – indywidualizmu z kolektywizmem – okazały się ożywcze dla rozwoju japońskiej sztuki współczesnej. Wystawa prezentuje dzieła, które poprzez poszukiwanie nowatorskich form i strategii wypowiedzi artystycznej, uczyniły Japonię nowym ośrodkiem życia artystycznego.
MIĘDZY KOLEKTYWIZMEM A INDYWIDUALIZMEM – AWANGARDA JAPOŃSKA W LATACH 50. I 60. XX WIEKU; do 13 kwietnia 2022; Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki we współpracy z The Japan Foundation i Ambasadą Japonii w Polsce; pl. Małachowskiego 3,
Warszawa; zacheta.art.pl
