Odwiedzając łódzkie parki można zacząć od najstarszego z nich. To oczywiście Park Źródliska, który powstał w 1840 roku i zwany był niegdyś ogrodem spacerowym lub ogrodem angielskim. Teren podzielono na dwie części. Park Źródliska I ma pejzażowy układ, a jego główna aleja z bocznymi niewielkimi alejkami przebiega koliście wokół niego. W południowo‑wschodniej części znajdują się trzy zbiorniki wodne, w tym jeden – największy – z wyspą. W północnej – spora przestrzeń otwarta, którą obsadzono głogami pełnokwiatowymi. Ustawiono tam również estradę w kształcie altany, domek ogrodnika oraz palmiarnię. Jest także rozległy kwietnik z różami i rzeźbą przedstawiającą kilka kobiecych postaci. W rogu placu, przy jednym ze stołów można zagrać w szachy.
Teren, na którym znajduje się dziś Park Źródliska II pod koniec lat 50. XIX wieku oddano do użytku Karolowi Scheiblerowi – łódzkiemu fabrykantowi. W ciągu dwóch lat wybudowano tam przędzalnię, dom mieszkalny i budynki gospodarcze, a także pałac z palmiarnią w stylu mauretańskim. Pałac zachował się właściwie w niezmienionym stanie i od 1986 roku ma w nim siedzibę Muzeum Kinematografii.
Pałacowy ogród
Za pałacem wytyczony został prywatny ogród, w którym posadzono wiele oryginalnych gatunków drzew. Ustawiono tu również donice z cytrusami, a trawniki udekorowano figurkami zwierząt. Nie brakuje tu też małej architektury ogrodowej, jak fontanna, altanka i grota, gdzie znajduje się taras widokowy. W latach 20. XX w. dokonano przebudowy należącej do miasta części Parku Źródliska I. Z tego okresu pochodzą zachowany do dziś układ alejek, staw i plac zabaw. W tym czasie wytyczono także ogród botaniczny, który istnieje do dzisiaj. Połączony jest on z wybudowaną w 1956 roku palmiarnią. Zgromadzono w niej setki tropikalnych roślin, pochodzących z miejskich szklarni, prywatnych domów oraz dawnych posiadłości fabrykantów.
Na uwagę zasługują ciekawie zaaranżowane oczka wodne, strumień i grota, którą zbudowano z oryginalnych tufów wulkanicznych. Zwiedzających zachwycają także akwaria z tropikalnymi rybami. Palmiarnia została podzielona na trzy autonomiczne części. To roślinność śródziemnomorska (laurowiśnie, gardenie, palmy, cytrusy, rozmaryny), tropikalna (bromelie, palmy, figowce, paprocie, storczyki) oraz sucholubna (kaktusy, sukulenty). Po wojnie w części Parku Źródliska II rozebrano budynki, usunięto część drzew i wytyczono nowe alejki. W 1947 roku park został otwarty dla mieszkańców miasta.
Zobacz także: Ogród Różany pałacu w Wilanowie – odkrywamy jego piękno
Zielona osada
Park Piłsudskiego (Park na Zdrowiu) znajduje się w pobliżu dworca Łódź Kaliska. Jest największym łódzkim parkiem o powierzchni 188 ha. Składa się z kilku niezależnych części, które tworzą swego rodzaju gigantyczną zieloną osadę. Założony został w pierwszej połowie XX wieku i początkowo bardziej przypominał las. Trzeba wspomnieć, iż był to jeden z nielicznych skrawków terenów leśnych, który zachowano przed urbanizacją. W ówczesnym lesie wytyczono szerokie aleje, którymi mogły jeździć pojazdy i tramwaje. Poprowadzono tam też wiele ścieżek spacerowych. Ostateczny kształt parku to wynik pracy kilku twórców na przestrzeni wielu lat. Ostatecznie park przyjął plan półkola od wschodu przylegającego do al. Unii Lubelskiej, a jego powierzchnię przecina ulica Konstantynowska. Po jej obu stronach rosną dwa rzędy lip krymskich. Leśna część parku składa się natomiast z pospolitych gatunków drzew, do których należą: sosny, brzozy, dęby, graby i olchy.
Największą atrakcją parku jest ogród zoologiczny, w którym od niedawna podziwiać można pawilon zwany Orientarium. Znajdują się w nim zwierzęta żyjące na terenach Azji Południowo-Wschodniej. To jedyne miejsce w Polsce, gdzie można oglądać słonie pływające w oszklonym zbiorniku. Po drugiej stronie ulicy znajduje się zaś ogromny ogród botaniczny. Rośliny zgromadzono w wielu kwaterach, ale na szczególną uwagę zasługują sporej wielkości alpinarium oraz kwatera dawnych roślin użytkowych i ozdobnych. W kompleksie parkowym znajduje się także rezerwat przyrody „Polesie Konstantynowskie”, który utworzony był już w 1930 roku. Przedmiotem ochrony jest fragment lasu o cechach naturalnych, obejmujący resztki bagiennego lasu olszowego. W rezerwacie żyje wiele gatunków ptaków, drobnych ssaków i owadów. Występują też liczne grzyby. Jego teren jest jednak obszarem niedostępnym dla zwiedzających.
Łódzkie parki północy
Park im. Adama Mickiewicza, nazywany inaczej Julianowskim, ma niemal 50 ha powierzchni. Zlokalizowany jest wzdłuż doliny rzeki Sokołówki w północnej części Łodzi. W 1890 r. park kupił fabrykant Juliusza Heinzela, który wybudował tam pałac w renesansowym stylu, z widokiem na stawy. Na terenie parku wytyczono także zwierzyniec, sad, wybudowano schody, fontanny, kaskady, mostki, a nawet posadzono egzotyczne drzewa. W trakcie wojny pałac zniszczono i rozebrano. W konsekwencji zmieniono też charakter parku, nadając mu formę leśną. Obecnie w parku próżno szukać wielu przedwojennych atrakcji. W latach 50. XX w. stawy przebudowano i wyregulowano, czego efektem jest obecny wygląd. Ich oś stanowi rzeka Sokołówka. Z tego samego okresu pochodzi również muszla koncertowa.
Park Helenów – salon miasta
Park Helenów z kolei dawniej był najbardziej ekskluzywnym parkiem Łodzi i pełnił funkcję salonu miasta. Powstał pod koniec XIX wieku dzięki dzieciom Karola Anstadta – twórcy miejscowego browaru. Bagnisty teren w krótkim czasie zmienił się w urządzony z przepychem ogród. Wśród jego atrakcji wymienić można stawy z przystanią dla łódek, kamienną kaskadę na skarpie, rozarium, zwierzyniec, grotę z kawałków lawy, cukiernię, wieżę widokową, pawilon teatralny. Wstęp do parku był płatny, a więc spotykała się tam wyłącznie śmietanka towarzyska miasta.
Po I wojnie światowej park podupadł i nigdy już nie wrócił do swojej świetności. Dopiero w latach dziewięćdziesiątych XX wieku przeprowadzono kompleksową modernizację parku. W tym czasie odtworzono tam zarośnięte stawy oraz alejki, zbudowano obszerny plac zabaw, oświetlono główne aleje i odnowiono bramę wjazdową. Aktualnie Park Helenów jest jednym z najładniejszych łódzkich parków. W związku z dużymi zbiornikami wodnymi i wodotryskami, występuje tu przyjemny mikroklimat.
Innymi ciekawymi łódzkimi parkami znajdującymi się w północnej części miasta są: Park Staromiejski na terenie byłej synagogi oraz Park Ocalałych. W tym ostatnim można obejrzeć na przykład wymowny pomnik dedykowany Polakom ratującym Żydów. Warto odwiedzić także znajdujący się obok Park im. Szarych Szeregów, gdzie znajduje się Pomnik Martyrologii Dzieci, tzw. Pęknięte Serce. Upamiętnia on tragiczne losy dzieci polskich w okresie II wojny światowej, a szczególnie dzieci‑więźniów pobliskiego obozu przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Na północy miasta znajduje się z kolei największy w Polsce cmentarz żydowski. Są tam również, tonące w zieleni, dawne cmentarze: ewangelicki i prawosławny.
Łódzkie parki śródmiejskie
Park im. Henryka Sienkiewicza to najbardziej śródmiejski z łódzkich parków. Ze wszystkich stron szczelnie otaczają go budynki mieszkalne. W gęsto zabudowanej fabrycznej Łodzi brakowało jednak terenów zielonych, dostępnych dla wszystkich mieszkańców. Istniały wprawdzie parki przy posiadłościach łódzkich fabrykantów i inne parki prywatne, jednak ostęp do nich mieli tylko nieliczni. W 1894 roku na terenie dawnego targowiska utworzono śródmiejski zieleniec.
Park otwarto dla mieszkańców Łodzi w 1899 roku. Pierwotnie nosił on nazwę „Mikołajewskiego Ogrodu Miejskiego” z uwagi na przebiegającą obok ulicę. Nazwę ulicy zmieniono na Henryka Sienkiewicza, zmieniła się zatem również nazwa parku. Od strony ul. Sienkiewicza park ma charakter parku francuskiego z symetrycznymi parterami kwiatowymi, fontanną i trawnikami. Od strony ul. Kilińskiego zaś ma styl angielski z szerokimi alejkami wśród drzew i krzewów.
Łódzkie parki – gdzie jeszcze?
Park im. Michała Klepacza położony na terenie Politechniki Łódzkiej zajmuje powierzchnię niespełna 3 ha. Na jego terenie znajdują się dwie zabytkowe wille (Reinholda Richtera i Józefa Richtera). W parku można znaleźć też kilka okazów osobliwych drzew i krzewów oraz największe nasadzenie w Polsce cebulicy syberyjskiej. Jest to roślina, która tworzy niebieskie kobierce. Innym ciekawym parkiem znajdującym się w południowej części miasta jest Park im. Władysława Reymonta. Założył go fabrykant Ludwika Greyer w XIX w. Obok stawu, będącego w centrum parku fabrykant zbudował „Białą Fabrykę”, która dziś pełni funkcje muzealne. W 2004 roku odsłonięto w tym miejscu również fontannę w kształcie kwiatu lilii.
Przeczytaj też: Kwitnący Kijów – parki i miejskie ogrody
